عزاداری مردم اردبیل

مردم در شهر اردبیل که خواستگاه تشیع و مرکز تبلور و تجلی شور و عشق حسینی و میراث‌دار فرهنگ عاشورایی است، بعد از غدیرخم و از روزهای بیستم ذیحجه به بعد با برپایی مجالس و دستجات عزاداری به صورت رسمی به عزای فرزند حضرت زهرا (س) و علی ‌ابن‌ ابیطالب (ع) می‌روند و در دو ماه محرم و صفر می‌کوشند که ارادت خالصانه و ناب خود را نثار سید شهیدان کنند.
زنان و مردان این دیار با فرا رسیدن ماه محرم و بلند شدن صدای طبل عزا با آراسته کردن مساجد، تکایا و حسینیه‌ها و پوشیدن رخت عزا به استقبال این ماه ماتم و عزا می‌روند.
یکی از مهم‌ترین و ماندگارترن مراسم ویژه این ماه مراسم طشت‌گذاری است که این آیین در استان اردبیل در 27 ذیحجه و به مدت سه روز در تمام مساجد و حسینیه‌ها برگزار می‌شود که طی آن سوگواران پس از مدیحه‌سرایی و عزاداری برای سرور و سالار شهیدان، طشت‌هایی را به یاد تشنه‌کامی شهیدان کربلا پر از آب کرده و با زیارت کردن این طشت‌ها، آب آن را به عنوان تبرک روی سر و سینه خود می‌ریزند.
بعد از مراسم طشت‌گذاری و در نخستین‌ روزهای ماه محرم، مردم این دیار علاوه بر شرکت شبانه در مساجد، تکایا و حسنیه‌ها، برای عزاداری پرشور محلات شش‌گانه اردبیل به ترتیب به بازار سنتی و قدیمی شهر می‌روند و حال و هوای خاصی به زندگی شهری می‌بخشند.
این حضور که از دومین روز محرم و طبق سنت دیرین آغاز می‌شود با عزاداری محله اونچی‌میدان پا می‌گیرد، دسته عزاداری این محله به همراه (خوله‌ها) شاخه‌ها و زیرمجموعه‌هایش در دومین روز ماه محرم به خیابان اصلی شهر می‌آیند و با گذر از بازار سنتی اردبیل (بازار قیصریه) در خیابان‌ها به عزاداری می‌پردازند.
در کنار عزاداری برخی از اهالی خیر و نیکوکار شهر اقدام به پخش نذری که بیشتر نوشیدنی‌های گرم و خرماست می‌کنند و از عزادارن حسینی استقبال می‌کنند.
در روزهای بعدی محلات دیگر اردبیل به ترتیب محله‌های عالی‌قاپو، سرچشمه، پیرعبدالملک، اوچدکان و طوی به همراه شاخه‌ها و زیرمجموعه‌هایشان به بازار می‌آیند تا با نشان عزا، نوحه و مرثیه ارادت قلبی خود را به امام حسین‌ (ع) و یاران کربلایی او اعلام کنند.
در دیگر شهرهای استان نیز هیئت‌های عزاداری هر روز در منزل افرادی که نذری دارند، اقدام به اجرای برنامه‌های زنجیرزنی، سینه‌زنی و نوحه‌خوانی می‌کنند و شب‌ها نیز با حضور در مساجد و برپا کردن هیئت‌ها و با برداشتن پرچم و تمثال‌های عزا به مساجد محلات نزدیک رفته و در آنجا عزاداری می‌کنند.
برگزاری شبیه‌خوانی امامزاده علی‌اصغر (ع) برای خردسالان که پارچه سبز حمل می‌کنند و به یاد مظلومیت و تشنگی علی‌اصغر فریاد العطش سرمی‌دهند، گرداندن اسب ذوالجناح در شهر و سوار کردن خردسالان بر روی آن و در روز عاشورا اجرای تئاتر در محله عالی‌قاپو و گرداندن دسته‌های اسرا به یاد اسارت خانواده امام حسین (ع) در بعد از ظهر عاشورا، عزاداری هیئت‌های حسینی در بازار قیصریه از تاسوعا تا 12 محرم، علم زدن مردم بر سردر خانه‌ها، امامزاده، مساجد و تکایا، احسان و اطعام نیازمندان، برگزاری شام غریبان در مساجد و حسینیه‌ها، احرام‌بندی در آستانه فرا رسیدن ماه محرم در مشکین‌شهر و خلخال از جمله مراسم‌های رایج شهرهای استان اردبیل است.
در روز تاسوعا دستجات عزاداری اقدام به شمع‌گردانی می‌کنند، که این مراسم سنتی نه تنها در کشور بلکه در دنیا نیز منحصر به فرد بوده و متعلق به دیار اردبیل است.
عشق و ارادت به خاندان عصمت و طهارت در این روز به نقطه اوج خود می‌رسد که گاه عزاداران و نذرکنندگان با پای پیاده اقدام به شمع‌گردانی می‌کنند.
این مراسم که از صبح روز تاسوعا تا پاسی از شب ادامه می‌یابد و مردم عزادار اردبیل گاه به صورت گروهی و گاه در قالب دستجات عزاداری از یک مسجد به مسجد دیگر و از محله‌ای به محله دیگر رفته و اقدام به روشن کردن شمع می‌کنند.
زنان نیز در روز تاسوعا با حضور در مساجد و شرکت در مراسم شمع روشن کردن ارادت خود را به شهیدان کربلا ابراز می‌دارند و با حضور در سقّاخانه اردبیل اقدام به ادای نذر کرده و با روشن کردن شمع و گره بستن تکه پارچه‌‌ای خواستار برآورده شدن حاجات خود می‌شوند.
در روز تاسوعا علاوه بر شمع‌گردانی، چند سالی است که گروه‌های مختلف از جمله هیئت ورزشکاران، هنرمندان و فرهنگیان در قالب دستجات در محوطه مسجد جنت‌سرای بقعه شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی به عزاداری مشغول می‌شوند و سعی می‌شود در این دستجات برای استقبال مردم از ورزشکاران دعوت شود و نکته جالب پرچم‌ گردانی حسین رضازاده با نام و یاد ابوالفضل (ع) است که حال و هوای خاصی به عزاداری این روز می‌بخشد.
شبیه‌خوانی هنر سنتی این دیار در شهرها، محلات و روستاهای اردبیل با استقبال گرم مردم برگزار می‌شود و با وجود سردی و نامساعد بودن اوضاع جوی این مراسم سال به سال با رونق و گرمی خاصی اجرا می‌شود، در این مراسم که با نوحه خوانی، ذکر مصائب و موعظه همراه است زنان حضور گرمی دارند و به یاد مظلومان دشت کربلا اشک ماتم می‌ریزند.
علم‌بندان روز سوم محرم از دیگر مراسمات رایج در برخی شهرهای استان اردبیل است، که در این مراسم علم‌های بزرگ و بلند در میدان اصلی شهر به نشانه عزا برافراشته می‌شود.
در برخی شهرهای استان علم‌ها معمولاً تا روز اربعین باز می‌مانند و هرکس حاجتش روا شد می‌تواند گره‌ای از پارچه‌های علم را باز کند، پارچه‌های دیگر نیز که با نیتی خاص به علم بسته شده‌اند تا سال بعد نزد صاحب علم می‌ماند.

عکس هایی از عزاداری مردم اردبیل